Staat en slavernij richt zich op de rol van de Nederlandse staat en samenleving bij het koloniale slavernijverleden en de sociaaleconomische, politieke en maatschappelijke omstandigheden. Hierbij zal het een historiografische inbedding bieden van de kennis die er is, hoe deze tot stand is gekomen en hoe we vanuit hier verder moeten. Vragen die centraal staan zijn: Wat was de betrokkenheid van (voorlopers) van de Nederlandse staat bij het koloniale slavernijverleden en de doorwerking in de gekoloniseerde samenlevingen en in Nederland? Hoe is daar in het verleden en heden op gereageerd door verschillende betrokkenen, zoals slaafgemaakten, bestuurders en ondernemers in de gekoloniseerde samenlevingen? En hoe kan er ruimte ontstaan voor herstel en heling?

Het onderzoek wil verder gaan dan eerdere onderzoeken en een geografische en temporele verbreding inzetten. De impact van slavernij op politiek, economie, cultuur en samenleving – en in het bijzonder op slaafgemaakten en andere betrokkenen – begon al tijdens de totslaafmaking in Afrika, werd versterkt tijdens de slavernijperiode, en werkte ook daarna nog door. Staat en slavernij spreekt dan ook over de koloniale slavernij, waarmee de vormen van slavernij bedoeld worden die voortkwamen uit de Europese koloniale expansie van de vijftiende tot het einde van de negentiende eeuw. Er wordt niet alleen gekeken naar de periode van slavernij en slavenhandel, maar ook naar de afschaffing ervan en de omgang met het slavernijverleden in de huidige maatschappij. Door naar deze hele periode te kijken, geeft Staat en slavernij de ruimte om naar de andere vormen van dwangarbeid en exploitatie te kijken die bestonden tijdens en na de slavernij. De voormalig gekoloniseerde gebieden in zowel het Atlantisch gebied als de Indische Oceaan worden belicht en de verschillen, overeenkomsten en ook verbanden tussen deze gebieden zullen aangekaart worden.